Quy định về Quản tài viên theo Luật Phá sản 2014: Những điểm mới và đề xuất quan trọng

Luật Phá sản 2014 đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hệ thống pháp luật về phá sản tại Việt Nam, đặc biệt là việc chính thức quy định về chức danh quản tài viên. Đây là một chế định hoàn toàn mới, có vai trò quan trọng trong việc quản lý, thanh lý tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán. Tuy nhiên, quá trình thực thi chế định này vẫn đang gặp nhiều thách thức, đòi hỏi sự điều chỉnh kịp thời của các cơ quan có thẩm quyền.

CÁC NỘI DUNG CHÍNH

1. Quản tài viên và vai trò quan trọng trong Luật Phá sản 2014

2. Đơn giản hoá thủ tục cấp Chứng chỉ hành nghề Quản tài viên

3. Đề xuất siết chặt điều kiện cấp Chứng chỉ hành nghề

4. Không đào tạo nghề nhưng phải tham gia bồi dưỡng

5. Kiến nghị về cơ chế giám sát hoạt động của Quản tài viên

6. Kết luận

1. Quản tài viên và vai trò quan trọng trong Luật Phá sản 2014

Theo quy định tại Điều 12 Luật Phá sản 2014, quản tài viên là cá nhân có đủ điều kiện hành nghề, được cấp Chứng chỉ hành nghề quản tài viên, hoặc tổ chức hành nghề quản lý, thanh lý tài sản. Quản tài viên có nhiệm vụ quản lý tài sản, giám sát hoạt động của doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán và thực hiện thủ tục thanh lý tài sản theo quyết định của Tòa án.

Chức năng của quản tài viên mang tính nghề nghiệp cao, góp phần bảo đảm tính nhanh chóng, hiệu quả, minh bạch trong quá trình xử lý phá sản. Đây cũng là một bước tiến so với Luật Phá sản 2004, khi việc quản lý tài sản chủ yếu do Thẩm phán chỉ định Ban Quản lý thanh lý tài sản, dẫn đến nhiều bất cập về tính chuyên nghiệp và hiệu quả thực thi.

2. Đơn giản hóa thủ tục cấp Chứng chỉ hành nghề quản tài viên

Để triển khai quy định về quản tài viên, Bộ Tư pháp đã soạn thảo Dự thảo Nghị định hướng dẫn chi tiết việc cấp, cấp lại và thu hồi Chứng chỉ hành nghề quản tài viên. Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) Đỗ Hoàng Yến cho biết, nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính, Dự thảo Nghị định đã đơn giản hóa đáng kể thủ tục cấp Chứng chỉ hành nghề.

Theo đó, hồ sơ đề nghị cấp Chứng chỉ hành nghề quản tài viên chỉ cần bao gồm các giấy tờ sau:

• Giấy đề nghị cấp Chứng chỉ hành nghề quản tài viên;

• Sơ yếu lý lịch;

• Giấy tờ chứng minh đáp ứng điều kiện cấp Chứng chỉ;

• Giấy chứng nhận sức khỏe;

• Phiếu lý lịch tư pháp.

Dự thảo cũng quy định rõ Bộ Tư pháp có trách nhiệm cấp Chứng chỉ trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Trường hợp từ chối cấp, phải có thông báo bằng văn bản nêu rõ lý do.

3. Đề xuất siết chặt điều kiện cấp Chứng chỉ hành nghề

Dù có xu hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, nhiều chuyên gia cho rằng không nên quá dễ dãi trong việc cấp Chứng chỉ hành nghề quản tài viên, bởi đây là một ngành nghề kinh doanh dịch vụ có điều kiện. Một số ý kiến đề xuất bổ sung yêu cầu bắt buộc phải qua đào tạo nghề quản tài viên trước khi cấp Chứng chỉ, tương tự như quy trình cấp chứng chỉ hành nghề luật sư hay kiểm toán viên.

Tuy nhiên, để đảm bảo có đủ đội ngũ quản tài viên khi Luật Phá sản 2014 có hiệu lực vào ngày 1/1/2015, có thể xem xét miễn đào tạo nghề cho một số đối tượng có kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp lý và tài chính. Cụ thể, các trường hợp có thể được miễn đào tạo bao gồm:

• Luật sư, kiểm toán viên đã có ít nhất 5 năm kinh nghiệm hành nghề;

• Người có trình độ cử nhân luật, kinh tế, tài chính có ít nhất 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực được đào tạo.

4. Không đào tạo nghề nhưng phải tham gia bồi dưỡng

Tại cuộc họp ngày 9/9 do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thúy Hiền chủ trì, nhiều đại biểu đồng tình với việc miễn đào tạo nghề trong giai đoạn đầu nhưng nhấn mạnh rằng quản tài viên vẫn cần được bồi dưỡng kiến thức chuyên môn.

Phó Chánh Tòa Hành chính (TANDTC) Nguyễn Văn Cường cho rằng, trong bối cảnh chưa có đội ngũ quản tài viên đủ lớn, việc yêu cầu đào tạo nghề sẽ làm chậm tiến trình triển khai Luật Phá sản. Ông đề xuất cho phép các đối tượng có đủ điều kiện đăng ký hành nghề ngay, nhưng sau một năm phải tham gia khóa đào tạo kéo dài 6 tháng.

Vụ trưởng Vụ Kiểm sát án lao động – hành chính – kinh tế (VKSNDTC) Phương Hữu Oanh nhấn mạnh rằng, dù không yêu cầu đào tạo ban đầu, các quản tài viên vẫn cần tham gia các khóa bồi dưỡng chuyên môn. Việc này có thể thực hiện dưới hình thức các khóa học ngắn hạn theo từng chuyên đề cụ thể.

Ngoài ra, ông Lê Anh Tuấn (Tổng cục Thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp) đề xuất tổ chức các khóa bồi dưỡng miễn phí khoảng một tuần cho các quản tài viên mới trong giai đoạn đầu, đồng thời miễn bồi dưỡng cho một số trường hợp có kinh nghiệm lâu năm.

5. Kiến nghị về cơ chế giám sát hoạt động của quản tài viên

Bên cạnh việc cấp chứng chỉ, nhiều chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát hoạt động của quản tài viên để đảm bảo tính chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính, Chủ tịch Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam Trần Văn Tá đề xuất áp dụng cơ chế kiểm tra hàng năm đối với quản tài viên, tương tự như kiểm toán viên. Cụ thể:

• Nếu quản tài viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp, sẽ bị đình chỉ hành nghề;

• Quản tài viên bắt buộc phải cập nhật kiến thức qua các khóa đào tạo bồi dưỡng ít nhất 40 giờ/năm.

Thứ trưởng Nguyễn Thúy Hiền đồng tình với quan điểm này và nhấn mạnh rằng, để hành nghề quản tài viên, chỉ cần đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của Luật Phá sản 2014 mà không cần qua đào tạo nghề. Tuy nhiên, bà cũng cho rằng cần nghiên cứu thêm về cơ chế bắt buộc tham gia các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức hàng năm.

6. Kết luận

Việc bổ sung chức danh quản tài viên trong Luật Phá sản 2014 là một bước tiến quan trọng, góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp trong công tác quản lý và thanh lý tài sản. Tuy nhiên, để chế định này thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự điều chỉnh linh hoạt trong việc cấp Chứng chỉ hành nghề, cân nhắc giữa việc đơn giản hóa thủ tục và đảm bảo chất lượng đội ngũ quản tài viên. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ, bắt buộc cập nhật kiến thức định kỳ nhằm đảm bảo tính chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp của quản tài viên trong quá trình hành nghề.